İş makinaları sektörünün çatı kuruluşu olan Türkiye İş Makinaları İmalatçıları Derneği’nin (Türkiye İMSAD) hazırladığı “Şubat 2023 Sektör Raporu”na göre endeks bir önceki aya göre 0,5 puan azaldı. Geçen yıl branştaki daralma yüzde 8,4 oldu. Böylece inşaat sektörü 5 yıl üst üste daraldı. Sarsıntı tüm branşlarda olduğu gibi inşaat branşında da şok etkisi yarattı. Depremlerden etkilenen 11 ildeki mevcut hasarla karşılaştırıldığında, yeniden yapılanma harcamalarının toplam maliyeti 46 milyar doları bulabilir.
Türkiye İMSAD tarafından hazırlanan “Şubat 2023 Sektör Raporu” bugün açıklandı. İş makineleri sanayi üretiminin baz etkisiyle 2022 yılını büyüme ile kapattığına da dikkat çekilen raporun detayları şöyle:
“İNŞAAT SEKTÖRÜ İNANÇ ENDEKSİ ŞUBAT AYINDA 0,5 PUAN AZALDI: İnşaat branşı inanç endeksi yeni yıla önemli bir artışla başladı. Ancak endeks 2023 Şubat ayında bir önceki aya göre 0,5 puan geriledi. Seçim öncesi şubeye açıklanan takviye ve kredi paketleri güven endeksini olumlu etkiledi. Mevsimselliğe rağmen mevcut işlerde ve yeni iş siparişlerindeki artışlar da inşaat sektörünün güven endeksini destekledi. Ancak Şubat ayı başında meydana gelen deprem tüm sektörlerde olduğu gibi inşaat sektöründe de şok etkisi yarattı.
MEVCUT İNŞAAT İŞLERİ SEVİYESİ ŞUBAT AYINDA 1,8 PUAN DÜŞTÜ: Mevcut inşaat işleri de şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1,8 azaldı. İnşaat işlerindeki mevsimsellik ve klasik düşüşe rağmen yüksek seyreden mevcut çalışma seviyesi, Şubat ayındaki depremin yarattığı şokla sarsıldı. Deprem bölgesinde yeni imar çalışmaları çerçevesinde kamunun başlatacağı projelerin inşaat alanında mevcut çalışmalara destek olması bekleniyor. Öte yandan, deprem riski karşısında yapıların depreme dayanıklılığı önem kazanmış ve inşaat işlerinde öncelik depreme dayanıklılık olacaktır.
YENİ İNŞAAT İŞLERİN SEVİYESİ ŞUBAT AYINDA 1,6 PUAN AZALDI: Şubat ayında alınan yeni iş siparişleri bir önceki aya göre 1,6 puan azaldı. Halkın sağladığı destek ve kredi paketleri sıçramaya değerli katkı sağlarken, sarsıntının yarattığı koşullar düşüşte belirleyici oldu. Bundan sonra alınacak yeni iş emirlerinde belirleyici olan depreme dayanıklılık olacak.
DEPREM BÖLGESİNİN ONARILMASI İÇİN 46 MİLYAR DOLAR GEREKİYOR: Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 11 ilde büyük yıkıma neden olan depremlerin ardından bölgede yapılacak imar faaliyetleri 46 milyar dolara mal oldu. İlk etapta yıkılan ve ağır hasar nedeniyle kullanılamaz hale gelen 550 bin dairenin yeniden inşası için 28,9 milyar dolar, bu binaların altyapısı için 5,6 milyar dolar harcanması öngörülmüştü. Orta ve hafif hasarlı konutların tamir ve güçlendirme çalışmaları için 2,6 milyar dolar, ticari binaların imalat ve tamiratları için 3,4 milyar dolar, kamu binalarının imalat ve tamiratları için ise 2,5 milyar dolar harcanması bekleniyor. Altyapı onarım ve yenileme için 3,0 milyar dolar harcama gerekirken, 11 ilde mevcut hasar üzerinden hesaplanan toplam yeniden yapılanma harcamalarının 46 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu harcamalar 2-3 yıla yayılacak. 46 milyar dolarlık inşaat harcaması da yaklaşık 28 milyar dolar bedelle inşaat malzemeleri ihtiyacını ortaya çıkaracak. Deprem sonrası yapılacak imar çalışmaları inşaat branşına ve iş makinaları sektörüne ivme kazandıracak. Ancak bu ivme, finansman imkanlarına ve geliştirme faaliyetlerinin hızına bağlı olacaktır.
11 İLDE YAPILAN İNŞAAT FAALİYETLERİ İNŞAAT MALZEMELERİNE İLAVE TALEP YARATTI: 11 ilde hedeflenen geliştirme faaliyetleri, inşaat malzemeleri için yüksek bir ek talep yarattı. Bu kapsamda, inşaat malzemelerinin iç piyasada kullanılmasının ihracatta yavaşlamaya neden olabileceği öngörülmektedir.
DEPREM NEDENİYLE GÖÇ GÖÇÜ İLLERDE KONUT FİYATLARI VE KONUT KİRALARI YÜKSELDİ: Deprem bölgesindeki 11 ildeki 13,5 milyonluk toplam nüfusun büyük bir bölümü depremden doğrudan etkilendi. Etkilenen nüfusun bir kısmı başka şehirlere göç ederken, bu göçü alan illerde konut fiyatlarında ve konut kiralarında artışlar yaşandı. 2022 yılında 11 ilde alınan yapı ruhsatlarının büyüklüğünün 12 bin 49 yapı, 22.54 milyon metrekare yüzölçümü, 100 bin 565 daire ve 87.20 milyar TL inşaat maliyeti olduğu belirtildi. 2022 yılında 11 ilde alınan yapı ruhsatlarının büyüklüğü 10 bin 962 bina, 19.95 milyon metrekare yüzölçümü, 81 bin 616 daire ve 62.46 milyar TL inşaat bedeli olarak belirlendi.
OCAK AYINDA KREDİ PAKETLERİ KONUT SEKTÖRÜNDE DE AKTİVİTE YARATTI: 2023 Ocak’ta 97 bin 708 konut satıldı. 2023 Ocak ayında konut satışları bir önceki yılın Ocak ayına göre yüzde 10,6 arttı. Buna rağmen satışlar bir önceki Aralık ayına göre düştü. Seçim öncesi ekonomide sağlanan vakıf ve kredi paketleri konut segmentinde hareketlilik yaratmaya başladı. Buna göre yılın ilk ayında konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre artış gösterdi. Konut satışları yıla iyi bir başlangıç yapmış olsa da şubat ayında yaşanan şokla birlikte özellikle deprem nedeniyle konuta olan talep güçlü konuta yönelecek ve konut satışları sınırlı kalacak.
ARALIK AYI İTİBARİYLE OCAK AYI İKİNCİ EL KONUT SATIŞLARI DÜŞÜYOR: Yeni yılın ilk ayında Türkiye genelinde 70 bin 176 adet ikinci el konut satıldı. İkinci el konut satışları geçen yılın ocak ayına göre yüzde 14,8 arttı. Buna rağmen bir önceki Aralık ayına göre satışlarda düşüş yaşandı. Konut fiyatlarındaki farklı beklentiler, yatırım amaçlı talepteki yavaşlama ve yüksek faiz oranlarına rağmen yılın ilk ayında geçen yılın aynı ayının üzerinde ikinci el konut satışları gerçekleşti. Kredi imkanları genişlerse ikinci el konut satışlarının artacağı beklentisi var.
KONUT SATIŞLARI OCAK’TA YÜZDE 10,9 AZALDI: Türkiye genelinde konut satışlarında banka kredisi ile yapılan satışlar, diğer bir deyişle ipotekli satışlar değerli bir rol oynuyor. Yeni yılın ilk ayında 16 bin 203 konut ipotekli olarak satıldı. Ocak ayında konut satışları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10,9 azaldı. Ocak ayında son dönemin en düşük aylık mortgage satışlarından biri gerçekleşti. Kredi imkanlarının azalması ve yüksek faiz oranları ile ipotekli konut satışları önemli ölçüde azaldı. Şubat ayında konut kredisi kullanımındaki limit, konut fiyatlarının konut fiyatlarına oranının artması ve kredinin konut kredisi kullanımını teşvik edebilir.
YENİ YILIN İLK AYINDA KONUT SATIŞLARI ARALIK AYI NEDENİYLE BAŞARISIZ: 2023 Ocak ayında toplam 27 bin 532 yeni konut satıldı. Yeni konut satışları bir önceki yılın ocak ayına göre yüzde 1,2 arttı. Yeni yılın ilk satışları bir önceki Aralık ayının oldukça altında gerçekleşti. Şubat ayında yaşanan depremin ardından yeni konut satışlarında ilk tercih depreme dayanıklılık olacak. Yeni konut satışlarında seçicilik artacak.
2022 YILINDA İNŞAAT SEKTÖRÜNDE YAŞANAN BÜYÜME, DAHA TEMEL ETKİSİYLE GERÇEKLEŞTİ: İnşaat malzemeleri sanayi üretimi son çeyrekte geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 3,4 azaldı. İnşaat iş kolu, 2022 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2,0 büyüdü. Böylece son beş çeyrektir artan oranlarda daralan inşaat sektörü yeniden büyümüştür. Yılın son çeyreğinde inşaat branşındaki büyümede diğer sektörlerdeki zayıflamaya karşın büyük ölçüde baz etkisi etkili olmuştur. İnşaat branşı, 2021’in üçüncü çeyreğinde başlayan küçülmeye böylelikle son verdi. Öte yandan, son çeyrekteki büyüme oldukça sınırlı kalırken, büyüme dinamiklerindeki kırılganlıklar devam ediyor.
DIŞ TALEPTE YAVAŞLAYAN YILIN İKİNCİ YARISINDAKİ DÜŞME: İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2022’nin ilk çeyreğinde yüzde 4,4, ikinci çeyreğinde ise yüzde 2,1 arttı. Üçüncü çeyreğin tüm aylarında yüzde 3,3 oranında azalan üretim, yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 3,4 oranında daraldı. Yılın ikinci yarısındaki daralma dış talepteki yavaşlamadan kaynaklanmıştır.
İNŞAAT BÖLÜMÜ 2022’DE YÜZDE 8,4 PARÇALANDI: İnşaat sektörü 2022’de yüzde 8,4 daraldı. Böylece inşaat sektöründeki daralma beşinci yılına ulaştı. İnşaat bölümünde son 5 yıldır yaşanan daralmanın Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hesaplama prosedür değişikliğinden de etkilendiği tahmin ediliyor.
ÜRETİMDEKİ EN ZOR DÜŞÜŞ TUĞLA KİREMİT ALANINDA OLDU: 2022 yılında bir önceki yıla göre 14 alt branşta üretim artarken, 8 alt başlıkta üretim azaldı. Üretimin en fazla arttığı sektör yüzde 19,8 ile seramik kaplama malzemeleri olurken, en büyük düşüş yüzde 12,7 ile tuğla ve kiremit alanında yaşandı. Plastik inşaat malzemeleri yüzde 18,5, elektrikli aydınlatma ekipmanları yüzde 14,1, inşaat boya ve vernikleri yüzde 13,2, seramik sağlık gereçleri yüzde 13 büyüdü. Demir çelik konstrüksiyon işleri %12,2, demir çelik radyatörler %11,1, kilit ve hırdavat imalatı %8,2 ve çimento üretimi %4,6 azaldı.
